Τετάρτη 23 Οκτωβρίου 2013
ΟΙ ΧΟΡΟΙ ΤΗΣ ΤΗΛΟΥ (ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΟ)
ΚΑΜΑΡΕΣ
Οι Καμάρες είναι γαμήλιος χορός από την Τήλο, ο οποίος χορεύεται από άνδρες και γυναίκες την επόμενη μέρα του γάμου, στο αλώνι της νύφης, ως τελευταίος χορός του γλεντιού. Αναλυτικότερα, σχετίζεται με το χορό «καντρίλιες», δυτικής προελεύσεως, και αποτελεί μέρος του χορευτικου δρωμένου του «ψεύτικου γάμου», όπου επισκέπτονται το νιόπαντρο ζευγάρι οι φιλοι τους. Ξεκινά το χορό το νιόπαντρο ζευγάρι και ακολουθούν οι φίλοι και συγγενείς. Το τραγούδι το οποίο συνοδεύει το χορό αναφέρει ευχές για το ανδρόγυνο.
«Πέρνα καμάρα σαν περνάς, πέρνα και ξαναπέρνα.
Έλα η ώρα η καλή κι ώρα η καλή να λάχει,
τ' ανδρόγυνο που γίνηκε να ζήσει να γεράσει.
Έλα η ώρα η καλή και η ευλογημένη,
τ' ανδρόγυνο που γίνηκε να ναι στερεωμένοι»
Οι χορευτές τοποθετούνται σε ζευγάρια το ένα πίσω από το άλλο, με λαβή των χεριών από τις παλάμες και εκτελούν με το ρυθμό προχωρητικά βήματα δημιουργώντας με τα χέρια τους καμάρες κάτω από τις οποίες περνούν όλοι με τη σειρά.
ΣΤΟΝ ΑΗ-ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑ
Για κάθε εκκλησάκι που έχει η Τήλος γίνεται και ανάλογη γιορτή. Η σημαντικότερη εκδήλωση γίνεται στις 26 Ιουλίου, την παραμονή της εορτής του Αγίου Παντελεήμονα. Είναι ένα θαυμάσιο πανηγύρι που συγκεντρώνει κόσμο από όλα τα Δωδεκάνησα. Παρακολουθούν τη λειτουργία και μετά αρχίζει το γλέντι. Τα παλιά χρόνια τα κορίτσια της Τήλου φορούσαν την ολόλευκη με κεντίδια στολή του νησιού και χόρευαν όλη τη νύχτα, ενώ την επομένη στην πλατεία της πρωτεύουσας συνεχιζόταν ο χορός.
Επίσης πάντα τα παλιά χρόνια οι νέες της Τήλου, φορώντας τις στολές τους, συγκεντρώνονταν εννιά μέρες πριν από την γιορτή στο μοναστήρι για το «νιάμερο». Το διάστημα αυτό φρόντιζαν για την καθαριότητα του χώρου ώστε όλα να είναι έτοιμα για το πανηγύρι, τραγουδώντας και συχνά κεντώντας τα προικιά τους με την περίφημη βελονιά που μέχρι σήμερα θαυμάζεται από τους ειδικούς στο κέντημα της πουκαμίσας, που ονομάζεται «πλαϊμαλος», ενώ παράλληλα τραγουδούσαν:
Άγιε μου Παντελεήμονα, έβγ΄ από το θρονί σου,
να δεις χαρές που γίνονται από ’ξω από το πλατύ σου.
Άι- Παντελεημονάκη μου, μαρμαροθεμελιωτή,
βλέπε τον ούλο τον ντουνιά και τη δική μου νιότη.
Άι Παντελεήμονα, χαίρου τις καρυδιές σου,
βλέπε και την ξενολογιά που ΄ρχεται στις χαρές σου.
Στον Άι Παντελεήμονα, στο δήμαν από πίσω,
έχει κιτριά και λεμονιά και πα’ να τη ποτίσω.
Άι Παντελεημονάκη μου, γιατρέ, καθηγητή μου,
πολλές καρδιές εγιάτρεψες, γιάνε και την δική μου.
Άι Παντελεημονάκη μου, γιατρέ χωρίς νυστέρι,
αχ, γιάνε την πληγή όπου ’χω στο τζιέρι.
Άγιε μου Παντελεήμονα με τ΄ ασημένιο χέρι,
πρόσεχε το πουλάκι μου που ’ναι στα ξένα μέρη.
ΒΙΝΤΕΟ: ΣΤΟΝ ΑΗ-ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΑ (ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΚΟΥΠΑΣ)
ΕΡΗΝΗ
Ανηκει στο χορευτικο ρεπερτοριο της γαμηλιας διαδικασιας και χορευεται απο αντρες και γυναικες σε δυο αντικριστες παραλληλες ομαδες. Οπως και ο χορος καμαρες ετσι και αυτος σχετιζεται με τις "καντριλιες", χορο δυτικης προελευσεως.
ΒΙΝΤΕΟ:ΕΡΗΝΗ
ΜΙΑ ΜΑΝΤΙΝΑΔΑ ΘΕ ΝΑ ΠΩ
Γαμηλιος χορος της Τηλου που χορευεται απο τους συμπεθερους.
ΒΙΝΤΕΟ:ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΣΥΜΠΕΘΕΡΩΝ
ΑΛΛΟΙ ΧΟΡΟΙ:
1. Περα στους περα καμπους
2. Σουστα
3. Συρτος
4. Καλαματιανος
5. Ροδιτικος
6. Κοριτσι ασπροκοκινο
7. Φετος το καλοκαιρακι
8. Διπλος Αποστολιτικος
Ο ΓΑΜΟΣ ΣΤΗΝ ΤΗΛΟ
Ο παραδοσιακός γάμος της Τήλου,χαρακτηρίζεται για την πολιτιστική του ποικιλομορφία,διοτι παρατηρούνται ορισμένες διαφορές στα έθιμα,καθως επίσης στον σκοπό και στους στίχους των τραγουδιών,στα δυο χωρία του νησιού.Ωστόσο και στο Μεγάλο Χωριό και στο Μικρό Χωρίο ο γάμος διασκρούσε 8 ημέρες περίπου δίχως το προξενιό του ζευγαριού. Μέρες πριν τον γάμο το αντρόγυνο μαζί με τους κουμπάρους και τους συγγενείς τους καλούν ολο το χωριό πηγαίνοντας απο πόρτα σε πόρτα.
Οι προετοιμασίες του γάμου ξεκινούσαν 1 βδομάδα πριν,με τ'αλέσματα.Η νύφη μαζί με τις φίλες της άλεθαν το σιτάρι και το κριθάρι για να ζυμώσουν τα ψωμιά για το τραπέζι του γάμου.Δεν έλειπαν τα μεταξί τους πειράγματα,όπως να πετούν αλεύρι η μια στην άλλη,να χορεύουν και να τραγουδούν(χωρίς την συνοδεία μουσικών οργάνων) παινέματα για την νύφη. Την ώρα που οι νεαρές κοπέλες ζυμώνουν τα ψωμιά τραγουδούν ''το πρώτο ζυμωτάρι'':Ν'αλέσουμε τ'αλέσματα το πρώτο ζυμωτάρι ζάχαρι να'ναι τ'αλεύρι σου και κάντιο το νερό σου.
Παρασκευή βράδυ, η πρώτη μέρα του γάμου,όπου ξεκινάει η προετοιμασία των μπαούλων για την μεταφορά των προικών του γαμπρού.Ο γαμπρός με του φίλους του και τους συγγένεις του ετοιμάζουν τα προικιά του για να μεταφερθούν στο νυφικό σπίτι.Τοτε η νύφη έδινε ως προίκα το σπίτι του γάμου.Οταν ολα τα προικιά του γαμπρού ήταν καλοστρωμένα στα μπαούλα,ξεκινούσαν με την συνοδεία οργάνων για το νυφικό σπίτι,για να ενωθούν τα προικία του ζευγαριού.Στο σημείο αυτο παρατηρείται η πρώτη διαφορά στα δύο χωριά.Η πομπή που συνοδεύει τον γαμπρό τραγουδά διαφορετικούς στίχους στο ίδιο ομως σκοπό και για τα δύο χωριά.
Για το Μ.Χωριό: Ερμάτωσε το περγαντί κι έβαλε και σαούρα, απόψε το πίστςψα και εγω πως είναι πιο σιγούρα.
Για το Μ.Χωριο: Βγαίνουν τα ρούχα του γαμπρού και θα γυρίσουν βόλτα και πάνε να λεβάρουνε στης νιόνυφης την πόρτα.
Τα παραπάνω τραγούδια είναι πατινάδες (αυτοσχέδια τραγούδια),οπού γίνονται παινέματα για το ζευγάρι και τους γονείς του.Επειτα, μόνο οι κοπέλες που εχει και τους δύο γονείς στην ζωή,βάζουν μπουγάδα τα προικιά της νύφης.Αφου τα πλήνουν και τα σιδερώσουν,τα στολίζουν μεσα στο σπιτι,πάνω σε σχοινιά που έχουν καρφώσει απο τοίχο σε τοίχο,αφήνοντάς τα για 40 μέρες.Όλα μαζί τα προικιά του γάμου,της νύφης και του γαμπ΄ρού μένουν στολισμένα. Αργότερα στρώνεται το νυφικό τραπέζι απο τις ελεύθερες κοπέλες με τραγούδι:Στρώνετε το κρεβάτι της το παραχρυσωμένο, που να'ναι καλορίζικο καλοκατελειμένο.Ο κόσμος τραγουδά και ρίχνει στο νυφικό κρεβάτι ρύζι,κουφέτα και συνήθιζαν να καρφιτσώνουν τα λεφτά στο πέτο του γαμπρού και της νύφης.Εκείνη την ημέρα τους προσφέρεται και το παραδοσιακό γλυκό του γάμου της Τήλου,το μελοκούνι.
Λιβάδια.Την δεύτερη μέρα του γάμου ετοιμάζουν τους λουκουμάδες,τις δίπλες(τα λεγόμενα ξεροτήγανα) και τους μεζέδες για το τραπέζι του γάμου.Στο σπίτι του ζευγαριού αρχίζουν το φαγοπότι και χορεύουν τις ματινάδες.Το γλέντι καλά κρατεί μέχρι το πρωί.Την τρίτη μέρα μαζεύονται στο νυφικό σπίτι οι κοπέλες του χωριού για να ντύσουν και να στολίσουν την νύφη.Στους καλεσμενους προσφέρεται και πάλι το μελοκούνι.Οι γυναίκες τραγουδούν όταν οι νιές στολίζουν την νύφη.Στολίστε την όμορφα με το μαργαριτάρι, γιατί είναι της μανούλας της το πρώτο το καμάρι.Παράλληλα στο πατρικό σπίτι του γαμπρού οι νέοι φίλοι του μαζεύονται για να τον ντύσουν και να τον ξυρίσουν.Όλοι μαζί τραγουδούν:Μπαρμπέρι τα ξουράφια σου να τα μαλαματώσεις, να μπερμπερίσεις τον γαμπρό να μν τον αιματώσεις.Όταν ετοιμαστούν οι φίλοι και οι συγγενείς μαζί με τα όργανα συνοδεύουν τον γαμπρό στην εκκλησία.Η συνοδεία του γίνεται υπο του ήχου ενός γλυκού σκοπού το βαλσάκι.Τα όργανα αφήνουν τον γαμπρό στην εκκλησία και πηγαίνουν να πάρουν την νύφη απο το νυφικό σπίτι,με τον λιδιο και πάλι σκοπό.Μετά την τέλεση του μυστηρίου ακολουθεί το τραπέζι,όπου ο κοσμός φθάνοντας εκεί ξεκινά το τραγούδι:Χίλια καλώς την ήβραμε την τράπεζα στρωμένη, και απο καίρου χαρούμενοι και καλοκαρδισμένοι.
Μεγάλο Χωριό.Αφου φάνε και πιούνε σηκώνουν τον χορό με την μάνα της νύφης να φοράει στις κοπελιές ποδιές και στους άντρες άσπρα μαντύλια στον λαιμό.Οι γυναίκες που χορεύουν,τραγουδούν παινέμετα την ώρα που η μάνα της νύφης βάζει τις ποδιές και τα μαντύλια.Το τραγούδι:Έλα καλή μου όρεξη...Και τότε όλοι οι καλεσμένοι τραγουδούν με την σείρα τους: Που να'ναι η μάνα του γαμπρού να'ρθει να μας κεράσει, να πούνε του αντρογύνου να ζήσει να γεράσει. Οκόσμος διασκεδάζει με παραδοσιακά τραγούδια και χορούς της Τήλου μέχρι το ξημέρωμα,ώσπου κάποιοι απο το γλέντι και ΄κυρίως οι φίλοι του γαμπρού βγαίνουν στα σπίτια του χωριού για να κλέχουν κότες.Τις μαγειρεύουν σούπα για να φάνε οι ξημερωμένοι.Έπειτα πηγαίνουν όλοι μαζί στο σπίτι του γάμου για να ξυπνήσουν το νιόπαντρο ζευγάρι,ρίχνοντας τουφεκιές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου