ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΟΣ 'Η ΚΑΡΙΩΤΙΚΟΣ
Στη μουσική ζωή της Ικαρίας την πιο σημαντική θέση κατέχει ο Ικαριώτικος χορός με τις παραλλαγές του. Είναι καθαρά τοπικός σκοπός, ως προς τη μελωδία, αλλά και ως προς το βηματισμό. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι του χορού, ο παλιός και ο καινούριος.
Παλιος Ικαριωτικος
Ο παλιός είναι αυτός που παιζόταν παλαιότερα (και με τη λύρα και την τσαμπούνα) και η μελωδία του ήταν πιο απλή, με λίγες μουσικές παραλλαγές. Επίσης είχε και στίχους. Χορεύονταν σε κύκλους με τα χέρια δεμένα σταυρωτά και είχε απλό βηματισμό.
ΒΙΝΤΕΟ:ΠΑΛΙΟΣ ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΟΣ "ΣΥΜΠΕΘΕΡΑ"
Νεος Ικαριωτικος
Ο νεότερος Ικαριωτικος είναι εξέλιξη του παλιού. Η μελωδία έχει εμπλουτιστεί και υπάρχουν αρκετές παραλαγές της πάνω σε κάποιο βασικό μοτίβο που ποικίλουν από περιοχή σε περιοχή του νησιού (πχ. περαμαρίτικος). Οι παραλλαγές δεν είναι μόνο μουσικές, αλλά και χορευτικές (π.χ. αργός, τσαμούρικος κλπ.), όπου και σ' αυτή την περίπτωση οι διαφοροποιήσεις γίνονται ανάλογα την περιοχή και υπάρχουν και αντιστοιχίες με τις μουσικές παραλλαγές. Οι δεξιοτέχνες του βιολιού έχουν ο καθένας τον «δικό του» Ικαριώτικο, που σημαίνει ότι παίζουν με ιδιαίτερο τρόπο προσθέτοντας ο καθένας τα δικά του στολίδια. Μ' αυτό τον τρόπο ο Καριώτικος συνεχίζει κατά κάποιο τρόπο την εξελικτική πορεία του ακόμα και σήμερα. Ωστόσο είναι αλήθεια ότι υπάρχει τάση να τυποποιηθεί ο χορός σε μία - δύο παραλλαγές, μουσικές και χορευτικές, που είναι γνωστές σε ένα πλατύ κοινό κυρίως μη Ικαριωτών. Σίγουρα το ζήτημα απαιτεί περισσότερη έρευνα σε βάθος για να βγουν πιο ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με τον Ικαριώτικο.
ΒΙΝΤΕΟ:ΡΑΧΙΩΤΙΚΟΣ
ΤΣΑΜΟΥΡΙΚΟΣ
ΑΛΛΟΙ ΧΟΡΟΙ:Εκτός από τον Ικαριώτικο χορεύονταν και ο συρτός, σε κύκλο ή αντικριστά και ο μπάλλος, κοινοί σε όλα τα νησιά, καθώς και ο σηλυβριανός και η σούστα. Επίσης ζείμπέκικα παρόμοια με αυτά της Μυτιλήνης (παλιότερου τύπου, όχι σύγχρονα όπως αυτά των κέντρων διασκέδασης) και καρσιλαμάδες, που δείχνουν και την έντονη επιρρή της Μικρασίας και των γύρω νησιών.
ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ:Ακόμα υπήρχαν αποκριάτικοι μιμητικοί χοροί, που τους συνόδευαν με σατιρικό περιεχόμενο και «τολμηρό» στίχο, όπως ο «αράπης», καθώς και το γνωστό «πιπέρι» στο τελείωμα του γλεντιού συνήθως τις πρώτες πρωινές ώρες.
ΒΙΝΤΕΟ:Ο ΑΡΑΠΗΣ
ΤΟ ΠΙΠΕΡΙ
ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ:Κοντά σε αυτά χόρευαν και ευρωπαϊκούς χορούς, τα «ευρωπαϊκά», όπως λέγονταν, βαλς, ταγκό, φοξ και πόλκα, τα οποία ήταν ιδιαίτερα αγαπητά. Εδώ Θα πρέπει να πούμε ότι οι γυναίκες στην Ικαρία ήταν πάντα ελεύθερες να χορεύουν όλους τους χορούς χωρίς να παρεξηγούνται, ακόμα και τους ευρωπαϊκούς, που έπρεπε τα ζευγάρια να αγκαλιάζονται.
Ο ΧΟΡΟΣ "ΣΚΑΝΤΖΑ ΝΤΑΜΑ":
Άμα πήγαιναν οι κοπέλες σε καμιά βεγγέρα, σε κανένα σουαρέ, και τις ζητούσε κάποιος καβαλιέρος για χορό, τις ρωτούσε πρώτα «Είσαι για κόσμο;» Αν είσαι διαθέσιμη, σα να λέμε, αν έψαχνες να παντρευτείς. Άμα ήσουνα μικρή ακόμα, ή λογοδοσμένη κρυφά, ή δεν ήθελες, τότε δεν ήσουνα για κόσμο. Αλλά άμα ήσουνα για κόσμο, μπορούσε, σα να λέμε, να σε κορτάρει. Οπότε σου έλεγε να χορέψετε.
Σε χόρευε, λοιπόν, κι έπρεπε να σε προσέχει να ταιριάζουν τα βήματα. Άλλοι χορεύανε καλά, άλλοι όχι και τόσο, άλλά έπρεπε να χορέψουν όλοι και κάνανε σκάντζα ντάμα. Λέγανε κάθε τόσο «Σανζέ ντε νταμ» κι αλλάζανε ντάμα. Άμα ήτανε βέβαια κανένας που δεν ένιωθε, μπορούσε να μείνει να χορεύει με τη σκούπα ή με καμιά καρέκλα. Αλλά ο καλός ο καβαλιέρος κανόνιζε να σε ξαναχορέψει όταν αλλάζανε πάλι, ώστε την ώρα που θα τελείωνε ο χορός να είσαι μαζί του για να σε πάρει να σε κεράσει.
Άμα τελείωνε ο χορός λέγανε «νταμ α λα μπουφέ», κι έπρεπε ο καβαλιέρος να την παει τη ντάμα να την κεράσει. Ό,τι υπήρχε δηλαδή, κανένα υποβρύχιο, καμμιά βυσσινάδα, τέτοια πράγματα. Άμα ήσουνα «για κόσμο» λοιπόν, σε κερνούσε ο καβαλιέρος, και σου έλεγε ό,τι ήθελε να σου πει.
Σήμερα πολλοί από αυτούς τους χορούς έχουν πάψει να χορεύονται, όπως οι αποκριάτικοι, η πόλκα και ο παλιός καριώτικος, και άλλοι χορεύονται σύμφωνα με τα αθηναικά πρότυπα, όπως ο ζεϊμπέκικος και τα συρτά.
ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ:
Τα τραγούδια που συνοδεύουν τους χορούς, αλλά και αυτά που δεν χορεύονται (καλωσορίσματα, ευχετικά κλπ.) τα περισσότερα είναι κοινά με άλλα κοντινά νησιά, τα μικρασιατικά παράλια ή παραλλαγές τους, φυσικά εμπλουτισμένες με τα στοιχεία εκείνα (γλωσσικά, μουσικά κλπ.), που τα καθιστούν αναγνωρίσιμα ως ικαριώτικα. Είδη τραγουδιών που συναντάμε στην Ικαρία είναι της ξενιτιάς, του γάμου, το «νυφιάτικο», όπως τα λένε, σατιρικά, (που πολλές φορές αναφέρονται σε Πρόσωπα του χωριού), ερωτικά, του γλεντιού, όπως η γνωστή «αμπελοκουτσούρα» με τις πολλές της παραλλαγές σε στίχους, παιδικά (ταχταρίσματα κλπ.), ευχετικά, κάλαντα (Δωδεκαημέρου ή ιιασχαλινά), εορταστικά (π.χ. του Κλήδονα) κ.ά. Επίσης παραλλαγές γνωστών τραγουδιών, όπως το «ντιρλαντά». Αυτό που μάλλον λείπει και Ισως έλειπε πάντα από την παράδοση της Ικαρίας είναι τα μοιρολόγια. Δεν υπάρχουν μοιρολογίστρες και τα νεκρικά έθιμα δεν περιλαμβάνουν το μοιρολόι, (τουλάχιστον με τη μορφή που το γνωρίζουμε από άλλες περιοχές της Ελλάδας). Επίσης δεν σώζονται γνωστά μοιρολόγια.
Πολλά από τα παραπάνω τραγούδια ακούγονται πια πολύ σπάνια και άλλα έχουν ξεχαστεί τελείως. Αυτά που περισσότερο ακούγονται σήμερα είναι τραγούδια νησιώτικα ή λαϊκά, πανελληνίως γνωστά από τη δισκογραφία.
ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:http://www.ikariamag.gr
http://www.nikaria.gr
Στη μουσική ζωή της Ικαρίας την πιο σημαντική θέση κατέχει ο Ικαριώτικος χορός με τις παραλλαγές του. Είναι καθαρά τοπικός σκοπός, ως προς τη μελωδία, αλλά και ως προς το βηματισμό. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι του χορού, ο παλιός και ο καινούριος.
Παλιος Ικαριωτικος
Ο παλιός είναι αυτός που παιζόταν παλαιότερα (και με τη λύρα και την τσαμπούνα) και η μελωδία του ήταν πιο απλή, με λίγες μουσικές παραλλαγές. Επίσης είχε και στίχους. Χορεύονταν σε κύκλους με τα χέρια δεμένα σταυρωτά και είχε απλό βηματισμό.
ΒΙΝΤΕΟ:ΠΑΛΙΟΣ ΙΚΑΡΙΩΤΙΚΟΣ "ΣΥΜΠΕΘΕΡΑ"
Νεος Ικαριωτικος
Ο νεότερος Ικαριωτικος είναι εξέλιξη του παλιού. Η μελωδία έχει εμπλουτιστεί και υπάρχουν αρκετές παραλαγές της πάνω σε κάποιο βασικό μοτίβο που ποικίλουν από περιοχή σε περιοχή του νησιού (πχ. περαμαρίτικος). Οι παραλλαγές δεν είναι μόνο μουσικές, αλλά και χορευτικές (π.χ. αργός, τσαμούρικος κλπ.), όπου και σ' αυτή την περίπτωση οι διαφοροποιήσεις γίνονται ανάλογα την περιοχή και υπάρχουν και αντιστοιχίες με τις μουσικές παραλλαγές. Οι δεξιοτέχνες του βιολιού έχουν ο καθένας τον «δικό του» Ικαριώτικο, που σημαίνει ότι παίζουν με ιδιαίτερο τρόπο προσθέτοντας ο καθένας τα δικά του στολίδια. Μ' αυτό τον τρόπο ο Καριώτικος συνεχίζει κατά κάποιο τρόπο την εξελικτική πορεία του ακόμα και σήμερα. Ωστόσο είναι αλήθεια ότι υπάρχει τάση να τυποποιηθεί ο χορός σε μία - δύο παραλλαγές, μουσικές και χορευτικές, που είναι γνωστές σε ένα πλατύ κοινό κυρίως μη Ικαριωτών. Σίγουρα το ζήτημα απαιτεί περισσότερη έρευνα σε βάθος για να βγουν πιο ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με τον Ικαριώτικο.
ΒΙΝΤΕΟ:ΡΑΧΙΩΤΙΚΟΣ
ΤΣΑΜΟΥΡΙΚΟΣ
ΑΛΛΟΙ ΧΟΡΟΙ:Εκτός από τον Ικαριώτικο χορεύονταν και ο συρτός, σε κύκλο ή αντικριστά και ο μπάλλος, κοινοί σε όλα τα νησιά, καθώς και ο σηλυβριανός και η σούστα. Επίσης ζείμπέκικα παρόμοια με αυτά της Μυτιλήνης (παλιότερου τύπου, όχι σύγχρονα όπως αυτά των κέντρων διασκέδασης) και καρσιλαμάδες, που δείχνουν και την έντονη επιρρή της Μικρασίας και των γύρω νησιών.
ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ:Ακόμα υπήρχαν αποκριάτικοι μιμητικοί χοροί, που τους συνόδευαν με σατιρικό περιεχόμενο και «τολμηρό» στίχο, όπως ο «αράπης», καθώς και το γνωστό «πιπέρι» στο τελείωμα του γλεντιού συνήθως τις πρώτες πρωινές ώρες.
ΒΙΝΤΕΟ:Ο ΑΡΑΠΗΣ
ΤΟ ΠΙΠΕΡΙ
ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΙ ΧΟΡΟΙ:Κοντά σε αυτά χόρευαν και ευρωπαϊκούς χορούς, τα «ευρωπαϊκά», όπως λέγονταν, βαλς, ταγκό, φοξ και πόλκα, τα οποία ήταν ιδιαίτερα αγαπητά. Εδώ Θα πρέπει να πούμε ότι οι γυναίκες στην Ικαρία ήταν πάντα ελεύθερες να χορεύουν όλους τους χορούς χωρίς να παρεξηγούνται, ακόμα και τους ευρωπαϊκούς, που έπρεπε τα ζευγάρια να αγκαλιάζονται.
Ο ΧΟΡΟΣ "ΣΚΑΝΤΖΑ ΝΤΑΜΑ":
Άμα πήγαιναν οι κοπέλες σε καμιά βεγγέρα, σε κανένα σουαρέ, και τις ζητούσε κάποιος καβαλιέρος για χορό, τις ρωτούσε πρώτα «Είσαι για κόσμο;» Αν είσαι διαθέσιμη, σα να λέμε, αν έψαχνες να παντρευτείς. Άμα ήσουνα μικρή ακόμα, ή λογοδοσμένη κρυφά, ή δεν ήθελες, τότε δεν ήσουνα για κόσμο. Αλλά άμα ήσουνα για κόσμο, μπορούσε, σα να λέμε, να σε κορτάρει. Οπότε σου έλεγε να χορέψετε.
Σε χόρευε, λοιπόν, κι έπρεπε να σε προσέχει να ταιριάζουν τα βήματα. Άλλοι χορεύανε καλά, άλλοι όχι και τόσο, άλλά έπρεπε να χορέψουν όλοι και κάνανε σκάντζα ντάμα. Λέγανε κάθε τόσο «Σανζέ ντε νταμ» κι αλλάζανε ντάμα. Άμα ήτανε βέβαια κανένας που δεν ένιωθε, μπορούσε να μείνει να χορεύει με τη σκούπα ή με καμιά καρέκλα. Αλλά ο καλός ο καβαλιέρος κανόνιζε να σε ξαναχορέψει όταν αλλάζανε πάλι, ώστε την ώρα που θα τελείωνε ο χορός να είσαι μαζί του για να σε πάρει να σε κεράσει.
Άμα τελείωνε ο χορός λέγανε «νταμ α λα μπουφέ», κι έπρεπε ο καβαλιέρος να την παει τη ντάμα να την κεράσει. Ό,τι υπήρχε δηλαδή, κανένα υποβρύχιο, καμμιά βυσσινάδα, τέτοια πράγματα. Άμα ήσουνα «για κόσμο» λοιπόν, σε κερνούσε ο καβαλιέρος, και σου έλεγε ό,τι ήθελε να σου πει.
Σήμερα πολλοί από αυτούς τους χορούς έχουν πάψει να χορεύονται, όπως οι αποκριάτικοι, η πόλκα και ο παλιός καριώτικος, και άλλοι χορεύονται σύμφωνα με τα αθηναικά πρότυπα, όπως ο ζεϊμπέκικος και τα συρτά.
ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ:
Τα τραγούδια που συνοδεύουν τους χορούς, αλλά και αυτά που δεν χορεύονται (καλωσορίσματα, ευχετικά κλπ.) τα περισσότερα είναι κοινά με άλλα κοντινά νησιά, τα μικρασιατικά παράλια ή παραλλαγές τους, φυσικά εμπλουτισμένες με τα στοιχεία εκείνα (γλωσσικά, μουσικά κλπ.), που τα καθιστούν αναγνωρίσιμα ως ικαριώτικα. Είδη τραγουδιών που συναντάμε στην Ικαρία είναι της ξενιτιάς, του γάμου, το «νυφιάτικο», όπως τα λένε, σατιρικά, (που πολλές φορές αναφέρονται σε Πρόσωπα του χωριού), ερωτικά, του γλεντιού, όπως η γνωστή «αμπελοκουτσούρα» με τις πολλές της παραλλαγές σε στίχους, παιδικά (ταχταρίσματα κλπ.), ευχετικά, κάλαντα (Δωδεκαημέρου ή ιιασχαλινά), εορταστικά (π.χ. του Κλήδονα) κ.ά. Επίσης παραλλαγές γνωστών τραγουδιών, όπως το «ντιρλαντά». Αυτό που μάλλον λείπει και Ισως έλειπε πάντα από την παράδοση της Ικαρίας είναι τα μοιρολόγια. Δεν υπάρχουν μοιρολογίστρες και τα νεκρικά έθιμα δεν περιλαμβάνουν το μοιρολόι, (τουλάχιστον με τη μορφή που το γνωρίζουμε από άλλες περιοχές της Ελλάδας). Επίσης δεν σώζονται γνωστά μοιρολόγια.
Πολλά από τα παραπάνω τραγούδια ακούγονται πια πολύ σπάνια και άλλα έχουν ξεχαστεί τελείως. Αυτά που περισσότερο ακούγονται σήμερα είναι τραγούδια νησιώτικα ή λαϊκά, πανελληνίως γνωστά από τη δισκογραφία.
ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:http://www.ikariamag.gr
http://www.nikaria.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου